dr_strusAntykoncepcja w okresie laktacji budzi sporo wątpliwości. Wiele kobiet pragnie uniknąć kolejnej ciąży, ale też chce zadbać o bezpieczeństwo nowonarodzonego dziecka. Często temat ten jest pomijany w gabinecie lekarskim, a rozmowa na temat antykoncepcji pojawia się po urodzeniu dziecka. Tymczasem warto zastanowić się nad tą kwestią dużo wcześniej.
- 2018: Porównanie zmian w zakresie aktywności seksualnej u kobiet przed porodem z podejmowaną aktywnością seksualną matek w okresie 6 tygodni oraz 6 i 12 miesięcy po porodzie – kwestionariusz, 83 kobiety:
- wczesne macierzyństwo ma negatywny wpływ na jakość życia po porodzie
- najwięcej kobiet podejmuje aktywność seksualną przed zakończeniem połogu
- w podejmowaniu kontaktów seksualnych po porodzie zaobserwowano zarówno wyraźne skrócenie okresu zalecanej abstynencji seksualnej (poniżej 2 tygodni), jak i wydłużenie tego okresu (do 6 miesięcy) po porodzie
- wśród głównych przyczyn niepodejmowania aktywności seksualnej w okresie połogu znajdują się względy higieniczne, a następnie – kwestia opieki nad dzieckiem
- po porodzie częstotliwość inicjacji kontaktów seksualnych przez kobiety ulega znacznemu obniżeniu
- 2020:
- aż 70% kobiet ankietowanych nie rozmawiało z lekarzem na temat seksualności po porodzie
- 71% badanych kobiet wykazało, że potrzebna jest rozmowa z lekarzem na temat trudności w powrocie do życia seksualnego po porodzie oraz na temat antykoncepcji po urodzieniu dziecka
- poradę laktacyjną w czasie hospitalizacji po porodzie w szpitalu uzyskało 78,8% respondentek
- ponad ⅓ badanych kobiet nie rozmawiała z lekarzem na temat wyboru metody antykoncepcji po porodzie oraz wyrażało niezadowolenie z informacji dotyczących powrotu do płodności po porodzie
Jedną z powszechnych metod antykoncepcji w czasie połogu jest tzw. metoda laktacyjnego braku miesiączki, czyli LAM (lactational amenorrhea method). Skuteczność tej metody szacuje się na ok. 97%, ale wymaga to spełnienia kilku warunków: okres krótszy niż 6 miesięcy po porodzie, brak miesiączki, czy karmienie piersią bez suplementacji przez co najmniej 4 godziny.
2018: Celem pracy było zbadanie wpływu czynników socjodemograficznych
i ekonomicznych, doświadczeń seksualnych i antykoncepcyjnych
oraz praktyki karmienia piersią na stosowanie antykoncepcji poporodowej.
- uczestniczki: 599 kobiet (podzielono na 4 grupy: stosujące metodę LAM, korzystające z prezerwatyw, korzystające z mniej skutecznych metod antykoncepcji, korzystające ze skutecznych metod antykoncepcji)
- W 6. – 8. tygodniu po porodzie 22,5% stosowało skuteczne metody antykoncepcji, a 40,2% metodę LAM
- Stosowanie skutecznych metod antykoncepcji przed ciążą zwiększało prawdopodobieństwo stosowania tej samej metody po porodzie i zmniejszało prawdopodobieństwo stosowania metody LAM w czasie 6-8 tygodnia po porodzie
- Osoby używające mniej skutecznych metod antykoncepcji jako pierwsze wznowiły aktywność seksualną, natomiast osoby stosujące skuteczne metody antykoncepcji jako ostatnie;
- Metoda antykoncepcji zastosowana podczas pierwszego współżycia po porodzie decydowała o kontynuacji tej metody: te pary, które stosowały skuteczną antykoncepcję, częściej (74,8%) stosowały ją później, 6–8 tygodni po porodzie
- Stosowanie skutecznej metody antykoncepcji lub metody LAM wiązało się z bardziej aktywnym życiem seksualnym: odpowiednio 72,6% i 62,2% kobiet współżyło najmniej raz w tygodniu
- Częsty lub regularny stosunek płciowy był jednym z najczęstszych czynników przyczyniających się do dalszego stosowania hormonalnych lub innych skutecznych metod antykoncepcji, podczas gdy rzadkie współżycie decydowało o stosowaniu innych form antykoncepcji
- Wcześniejsza praktyka antykoncepcyjna determinowała obecną metodę antykoncepcji;
- Bardzo niewiele kobiet (4,8% ) w badaniu stosowano antykoncepcję wewnątrzmaciczną, a żadna nie stosowała podskórnego implantu antykoncepcyjnego
- Czynniki położnicze i socjodemograficzne nie były ważnymi predyktorami stosowania antykoncepcji 6–8 tygodni po porodzie
- Lepsze wykształcenie partnera wiązało się z większymi szansami na zastosowanie skutecznej metody antykoncepcji w okresie połogu
Należy pamiętać, że odciąganie pokarmu nie równa się (!) metodzie LAM. Warto zwrócić uwagę, że jeśli wyżej wymienione warunki nie zostaną spełnione, to jest to metoda o niskiej skuteczności i generalnie – jest niezalecana jako jedyna metoda antykoncepcji.
Według WHO, wkładki wewnątrzmaciczne (IUD) można zastosować już po urodzeniu łożyska, niezależnie czy poród był naturalny czy wykonano CC. Większość badań potwierdza niskie ryzyko wypadnięcia wkładki czy przebicia macicy przez wkładkę, kiedy zostanie ona założona w okresie 6.-12. tygodni po porodzie, kiedy macica jest już obkurczona.
2019: Metody oparte wyłącznie na małych dawkach progestagenów nie są związane z żadnym zwiększonym ryzykiem żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej i chociaż ograniczone dowody wskazują na możliwe niewielkie zwiększone ryzyko zakrzepicy w związku ze stosowaniem preparatu DepoProvera, wszystkie metody są uważane za bezpieczne (Medical Eligibility Criteria for Contraceptive Use [MEC] kategoria 1) dla kobiet po porodzie.
- Stosowanie tabletek i implantów zawierających wyłącznie progestyny można rozpocząć bezpośrednio po porodzie, niezależnie od karmienia niemowląt.
Jednoskładnikowe tabletki antykoncepcyjne: badania pokazują, że preparat zawierający 4 mg drospirenonu jest bezpieczny dla kobiet karmiących piersią.
Metody oparte wyłącznie na małych dawkach progestagenów nie są związane ze zwiększonym ryzykiem żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej.
Preparaty hormonalne zawierające progestageny i estrogeny mogą zakłócać produkcję mleka oraz zwiększać ryzyko żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej.
Statystyki pokazują, że wizyty lekarskie w połogu nie zawsze są satysfakcjonujące dla pacjentek. Niezbędne są rozmowy lekarza ginekologa z pacjentką dotyczące tempa powrotu płodności i seksualności po porodzie, wyboru metody antykoncepcji oraz innych zagadnień dotyczących zdrowia prokreacyjnego według indywidualnych potrzeb każdej pacjentki 🙂
dr_strus
Magdalena Januszczak
