MAŁOWODZIE I WIELOWODZIE W CIĄŻY – CO OZNACZAJĄ TE DIAGNOZY DLA CIĘŻARNEJ?

🤰 Zdrowie kobiety i rozwijającego się dziecka to priorytet w każdej ciąży. Podczas rutynowych badań ultrasonograficznych może jednak pojawić się informacja o małowodziu lub wielowodziu. Co kryje się za tymi terminami i jak wpływają one na przebieg ciąży?

Płyn owodniowy to przezroczysty lub lekko żółtawy płyn znajdujący się wewnątrz worka owodniowego otaczającego rozwijający się płód w macicy. Jest niezwykle ważny dla prawidłowego przebiegu ciąży i pełni szereg kluczowych funkcji:

🤰 Funkcje płynu owodniowego:

1. Ochrona mechaniczna: Działa jako poduszka, amortyzując uderzenia i wstrząsy, co chroni płód przed urazami.
2. Zapewnienie swobody ruchu: Umożliwia płodowi poruszanie się, co wspomaga rozwój mięśni, kości i układu nerwowego.
3. Regulacja temperatury: Pomaga utrzymać stabilne środowisko cieplne wokół płodu.
4. Ochrona przed infekcjami: Tworzy barierę, która chroni płód przed bakteriami i innymi patogenami.
5. Ułatwienie rozwoju płuc i układu pokarmowego: Płód połyka płyn owodniowy, co wspomaga rozwój tych układów.
6. Wspieranie równowagi płynów i elektrolitów: Płyn owodniowy zawiera składniki odżywcze, elektrolity, białka i komórki płodowe.

🤰 Skład płynu owodniowego:

Na początku ciąży płyn owodniowy jest produkowany głównie przez organizm matki. W późniejszych etapach rozwój płodu przyczynia się do jego powstawania – poprzez wydzielanie moczu płodowego oraz przenikanie płynów przez skórę płodu. Zawiera:

• Wodę (główny składnik),
• Białka,
• Elektrolity,
• Cukry,
• Lipidy,
• Komórki płodowe i produkty przemiany materii płodu.

Ilość płynu owodniowego zmienia się w trakcie ciąży.

Nieprawidłowości w ilości płynu owodniowego (np. wielowodzie lub małowodzie) mogą wskazywać na problemy zdrowotne matki lub płodu i wymagają nadzoru medycznego.

🤰 Małowodzie to stan, w którym ilość płynu owodniowego jest mniejsza niż norma dla danego tygodnia ciąży. Płyn owodniowy odgrywa kluczową rolę w ochronie i odżywianiu dziecka, a jego niedobór może wpływać na rozwój płodu.

🤰 Przyczyny małowodzia:

• Problemy z łożyskiem (np. niewydolność łożyska),
• Wady wrodzone,
• Płyn wyciekający przez pęknięte błony płodowe (PROM),
• Ciąża przenoszona (po 42. tygodniu).

🤰 Jakie są skutki małowodzia? Niedobór płynu owodniowego może prowadzić do ograniczenia ruchów płodu, wad rozwojowych czy komplikacji okołoporodowych. Dlatego konieczne są regularne badania i kontrola lekarza.

🤰 Leczenie i postępowanie: W przypadku małowodzia możliwe jest nawadnianie matki (doustne lub dożylne), amnioinfuzja (wprowadzenie płynu do worka owodniowego) lub monitorowanie stanu dziecka i decyzja o zakończeniu ciąży, jeśli sytuacja zagraża jego życiu.

🤰 Wielowodzie to nadmiar płynu owodniowego w worku owodniowym. Choć brzmi mniej groźnie niż małowodzie, może również prowadzić do poważnych komplikacji.

🤰 Przyczyny wielowodzia:

• Cukrzyca ciężarna,
• Wady rozwojowe dziecka
• Wrodzone zakażenia
• Alloimunizacja 
• Ciąża wielopłodowa (np. zespół przetoczenia między bliźniakami).

🤰 Jakie są skutki wielowodzia? Nadmierna ilość płynu może prowadzić do przedwczesnego porodu, problemów z ustawieniem płodu czy trudności przy porodzie naturalnym. Może również zwiększać ryzyko pęknięcia macicy czy krwotoku poporodowego.

🤰 Leczenie i postępowanie: W leczeniu wielowodzia stosuje się kontrolowane upuszczanie płynu owodniowego (amniorenteza), farmakoterapię zmniejszającą produkcję płynu lub monitorowanie cukrzycy ciężarnej. W niektórych przypadkach wskazane jest zakończenie ciąży.

🤰 Jakie badania pomogą w diagnozie?

• USG – m.in. ocena ilości płynu owodniowego za pomocą wskaźnika AFI (Amniotic Fluid Index)
• Badania prenatalne – w celu wykrycia ewentualnych wad płodu.
• Testy laboratoryjne – w kierunku infekcji lub cukrzycy ciężarnej.

🤰 Co możesz zrobić jako przyszła mama?

1. Regularne wizyty u lekarza – systematyczna kontrola pozwala na wczesne wykrycie problemów.
2. Dbałość o zdrowie – odpowiednia dieta, nawadnianie i unikanie stresu.
3. Zgłaszanie niepokojących objawów – spadek ruchów dziecka, bóle brzucha czy wyciek płynu.

Diagnozy małowodzia i wielowodzia mogą budzić niepokój, ale dzięki nowoczesnym metodom diagnostyki i leczenia w większości przypadków możliwe jest zapewnienie bezpieczeństwa zarówno matce, jak i dziecku. Kluczowa jest współpraca z doświadczonym lekarzem oraz przestrzeganie zaleceń medycznych.

REFERENCJE:

1. https://www.mp.pl/ginekologia/wideo/292668,malowodzie-etiologia-diagnostyka-i-postepowanie
2. Rabie N, Magann E, Steelman S, Ounpraseuth S. Oligohydramnios in complicated and uncomplicated pregnancy: a systematic review and meta-analysis. Ultrasound Obstet Gynecol. 2017 Apr;49(4):442-449. doi: 10.1002/uog.15929. PMID: 27062200.
3. D’Ambrosio V, Vena F, Scopelliti A, D’Aniello D, Savastano G, Brunelli R, Giancotti A. Use of non-steroidal anti-inflammatory drugs in pregnancy and oligohydramnios: a review. J Matern Fetal Neonatal Med. 2023 Dec;36(2):2253956. doi: 10.1080/14767058.2023.2253956. Epub 2023 Sep 27. PMID: 38092425.
4. https://journals.viamedica.pl/ginekologia_perinatologia_prakt/article/download/63344/47669
5. https://podyplomie.pl/ginekologia/32644,ocena-i-postepowanie-w-przypadku-wielowodzia?srsltid=AfmBOoqj9RH8NsZ1AA6EgDIvy6U0b1erHAn93Cbam12ZoszqrBwfIjxp