grypa w ciąży

Kobiety w ciąży mają większe ryzyko rozwinięcia ciężkiego przebiegu jakiejkolwiek infekcji, w tym – grypy. W rezultacie w każdym z trzech trymestrów ciąży występuje zwiększone ryzyko ciężkich powikłań pogrypowych. W organizmie kobiety podczas ciąży zachodzi szereg adaptacyjnych zmian m.in.:

• w układzie odpornościowym – produkcja mniejszej ilości przeciwciał IgG; tolerancja odporności komórkowej i humoralnej matki wobec antygenów dziecka  
• układzie krwionośnym – poszerzenie łoża naczyniowego, wzrost rzutu serca, wzrost pojemności minutowej serca itd. 
• układzie oddechowym – wzrost wentylacji minutowej o ok. 50%, spadek ogólnej wydolności organizmu kobiety w trakcie ciąży

pozwalających na prawidłowy rozwój dziecka, ale też czyniący przyszłą mamę bardziej podatną na zakażenie się m.in.  wirusem grypy.

Grypa w ciąży może uszkodzić płód oraz łożysko w sposób bezpośredni oraz pośredni. Wirus rozprzestrzenia się przez matczyny układ krwionośny, docierając m.in. do łożyska oraz do płynu owodniowego. Prowadzi to do zapalenia błon płodowych i łożyska, a w konsekwencji – do uszkodzenia m.in. naczyń krwionośnych oraz komórek owodni. Co więcej, wirus grypy wywiera tzw. efekt cytopatyczny, prowadząc do śmierci komórek kosmówki. Zmiany te prowadzą do nieefektywnego dostarczania krwi, a tym samym – gazów oddechowych i składników odżywczych do organizmu dziecka. Fizjologiczna immunosupresja w ciąży zostaje zachwiana, ponieważ układ odpornościowy zostaje zmobilizowany do zwalczenia replikującego się wirusa grypy.

Powikłania sercowo-naczyniowe oraz zaburzenia immunologiczne podczas zachorowania na grypę wywołują w organizmie kobiety ciężarnej tzw. “vascular storm”. Jest to ogólnoustrojowa ciężka reakcja zapalna, w której cytokiny prozapalne oraz zaburzenie równowagi pomiędzy poszczególnymi komórkami układu odpornościowego ciężarnej prowadzą do dysfunkcji śródbłonków naczyń krwionośnych w całym organizmie matki i dziecka. Podczas tzw. “vascular storm” wytwarzają się również wolne rodniki, powodujące stres oksydacyjny i niszczenie komórek matki i dziecka. Skutkiem tego zjawiska jest m.in. stan przedrzucawkowy, opóźnienie rozwoju łożyska i płodu, zaburzenie angiogenezy, niedotlenienie układu nerwowego dziecka oraz szereg powikłań zakrzepowo-zatorowych.

Długofalowo powikłania pogrypowe dotykają zarówno mamę, jak i jej dziecko. Są to m.in. 

• spontaniczne poronienia, 
• przedwczesny poród, 
• wyższe ryzyko rozwiązania ciąży poprzez cesarskie cięcie, 
• podwyższona temperatura matki (która ma działanie teratogenne dla dziecka) 
• wydłużony połóg
• ostra niewydolność oddechowa (ARDS)
• bakteryjne zapalenie oskrzeli lub płuc u ciężarnych, odznaczające się wysokim poziomem śmiertelności (w badaniach naukowych jest to ok. ~27%)

Gdy porównamy zdrowe kobiety w ciąży z tymi, które zaraziły się wirusem grypy i rozwinęły infekcję – urodzone dzieci: 

• są mniejsze niż powinny być w stosunku do swojego wieku ciążowego, 
• mają niską masę urodzeniową (jak na swój wiek ciążowy)
• mają wyższe ryzyko wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu, wodogłowia, rozszczepu wargi, podniebienia i rdzenia kręgowego oraz wrodzonych wad serca.

Co istotne, udowodniono w szeregu badań naukowych, że dorastające dzieci urodzone przez matki zakażone wirusem grypy częściej chorują na nadciśnienie tętnicze, choroby nerek, cukrzycę typu II, zaburzenia sercowo-naczyniowe, inne choroby metaboliczne oraz schorzenia psychiatryczne (m.in. podejrzenie wyższego ryzyka zachorowania na schizofrenię; badania są w toku), w porównaniu do grupy urodzonej przez niezakażone wirusem grypy matki.

Szczepienie przeciwko grypie podczas ciąży związane jest ze zmniejszonym ryzykiem infekcji układu oddechowego i grypy wśród kobiet ciężarnych oraz kobiet w okresie połogu, jak również wśród noworodków podczas pierwszych miesięcy ich życia, kiedy są one za młode, aby przyjąć szczepienie.