Skracająca się szyjka macicy – najnowsze rekomendacje PTGiP 2024 🔍

Czy skracająca się szyjka macicy w ciąży to powód do niepokoju? Co oznacza ten termin, jak postępować w przypadku takiej diagnozy i czy można zapobiec porodowi przedwczesnemu?

Jako lekarz ginekolog, specjalizujący się w prowadzeniu ciąż fizjologicznych i ciąż wysokiego ryzyka, regularnie spotykam się z pacjentkami, które trafiają do mnie z wynikiem USG sugerującym „krótką szyjkę macicy”. I właśnie dlatego postanowiłem poruszyć wraz z położną Anią ten temat w nowym cyklu edukacyjnym.

Na pierwszy ogień – temat, który regularnie pojawia się w gabinecie i na wizytach kontrolnych: Skracająca się szyjka macicy – jak postępować i czego unikać w ciąży.

Co to znaczy „krótka szyjka macicy”?

Szyjka macicy to struktura, która pełni bardzo ważną rolę w utrzymaniu ciąży. Jej długość monitoruje się najczęściej między 18. a 24. tygodniem za pomocą USG przezpochwowego.

👉 Za krótką szyjkę macicy uznaje się długość ≤ 25 mm przed 24. tygodniem ciąży.
Po tym czasie skrócenie szyjki jest fizjologicznym zjawiskiem i nie musi oznaczać żadnej patologii.

Badanie najlepiej wykonywać dopochwowo (USG TV), choć możliwe jest też przez brzuch, zwłaszcza przy dobrej wizualizacji.

Czynniki ryzyka niewydolności cieśniowo-szyjkowej

Nie każda krótka szyjka oznacza powikłania, ale są sytuacje, w których szczególnie powinniśmy zachować czujność. Na zwiększone ryzyko niewydolności szyjki wskazują:

• poronienia lub porody przedwczesne w II i III trymestrze,
  
• przebyta konizacja (zabieg usunięcia fragmentu szyjki),
  
• wady wrodzone macicy lub szyjki macicy,
  
• zespół policystycznych jajników (PCOS),
  
• otyłość,
  
• ciąża bliźniacza lub mnoga.
  

Jeśli jesteś w jednej z tych grup, warto regularnie kontrolować długość szyjki macicy i omówić strategię postępowania z lekarzem prowadzącym ciążę.

Czy reżim łóżkowy jest wskazany?

To jedno z najczęściej zadawanych pytań w gabinecie:
„Czy muszę leżeć?”

Odpowiedź: Nie.

Aktualne wytyczne jasno wskazują, że reżim łóżkowy w ciąży nie zmniejsza ryzyka porodu przedwczesnego – za to ponad 20-krotnie zwiększa ryzyko zakrzepicy. Może też pogarszać samopoczucie psychiczne kobiety i utrudniać codzienne funkcjonowanie.

Dlatego leżenie „dla bezpieczeństwa” bez wyraźnych wskazań nie jest rekomendowane.

Jak wygląda postępowanie przy krótkiej szyjce macicy?

Zgodnie z rekomendacjami PTGiP z 2024 roku, postępowanie zależy od momentu rozpoznania i stopnia skrócenia szyjki:

Między 18. a 24. tygodniem ciąży:

• Terapia progesteronem dopochwowym – co najmniej 200 mg na dobę, do 34. tygodnia.
  
• Regularna ocena długości szyjki macicy – co 1–2 tygodnie, do 24. tygodnia.
  
• Jeśli szyjka jest stabilna – kontynuacja leczenia i standardowe kontrole.
  
• Jeśli długość szyjki spadnie poniżej 15 mm pomimo terapii – warto rozważyć założenie szwu szyjkowego.

Między 12. a 14. tygodniem u pacjentek z wywiadem:

• W przypadku wcześniejszych poronień po 14. tygodniu lub porodów przed 34. tygodniem – również rozważa się szew szyjkowy jako profilaktykę.

Pessar szyjkowy – dlaczego nie jest zalecany?

Choć w przeszłości pessar szyjkowy był często stosowany, obecnie nie jest rekomendowany w profilaktyce porodu przedwczesnego.
Badania nie wykazały jego skuteczności, a niektóre sugerują nawet zwiększenie ryzyka powikłań u noworodków.

Decyzję o ewentualnym zastosowaniu pessara powinien podejmować wyłącznie doświadczony lekarz – i tylko w indywidualnych przypadkach.

Wiedza to spokój

Ciąża to czas pełen emocji, ale także wielu pytań. Pamiętaj, że skrócona szyjka nie musi oznaczać najgorszego scenariusza. Kluczem jest odpowiednio wczesna diagnostyka, indywidualne podejście i współpraca z lekarzem prowadzącym.

📣 Jeśli uważasz ten wpis za pomocny – udostępnij go dalej!

dr n. med. Michał Strus
Specjalista ginekologii i położnictwa
@dr_strus