Mikrobiota pochwy a poronienia nawracające.

Zaburzenia składu mikrobioty pochwy mogą być przyczyną infekcji, w tym – bakteryjnego zapalenia pochwy, które może prowadzić do m.in. przedwczesnego porodu, zapalenia miednicy mniejszej i wielu innych powikłań. Równowaga mikrobioty pochwy oraz szyjki macicy pomaga zapobiegać zaburzeniom płodności, w tym prawdopodobnie – również poronieniom nawracającym.

Etiologia poronień nawracających pozostaje nieuchwytna w ok. 50% przypadków, co skutkuje zachorowaniami na depresję, zaburzeniami lękowymi oraz spadającą pewnością siebie. 

Od 2002 roku wiele badań i publikacji naukowych wykazało, że dominującym mikroorganizmem w mikrobiocie pochwy i szyjki macicy jest pałeczka kwasu mlekowego (Lactobacillus spp). Na zdrowie ekosystemu pochwy i szyjki macicy wpływa głównie skład mikrobioty, który jest w pewnych ramach zmienny, ale zawsze dąży do swojej określonej równowagi. 

Zdrowy mikrobiom pochwy i szyjki macicy u kobiet jest jednym z kluczowych czynników warunkujących poczęcie dziecka oraz prawidłowy rozwój ciąży. Wiele publikacji naukowych mówi jasno, że kolonizacja pochwy i/lub szyjki macicy poprzez patogeny, w tym – szkodliwe bakterie mają bezpośredni wpływ występowanie infekcji i stanu zapalnego, a te wpływają na płodność kobiet oraz ich zdolność do zajścia w ciążę. 

Pałeczki kwasu mlekowego hamują namnażanie się szkodliwych bakterii w pochwie oraz kanale szyjki macicy, a tym samym – zapobiegają ich infekcjom poprzez szereg różnych mechanizmów, w tym: produkcję nadtlenku wodoru, kwasu mlekowego oraz bakteriocyn [substancje produkowane przez bakterie, które hamują wzrost lub zabijają inne patogeny]. Skutkuje to mniejszą przyczepnością szkodliwych patogenów – bakterii, wirusów, grzybów do nabłonka wyściełającego kanał pochwy i szyjki macicy, a także wzmocnieniem bariery ochronnej, którą tworzy układ odpornościowy organizmu kobiety. 

Aktualnie naukowcy próbują rozwiązać zagadkę i odkryć brakujące dane w temacie etiopatogenezy wielu zaburzeń płodności, w tym – poronień nawracających. Skład mikrobioty pochwy, szyjki macicy oraz macicy może grać kluczową rolę w przebiegu tych zaburzeń. Ilość bakteryjnej biomasy jest największa w pochwie i im bliżej wnętrza macicy idąc – diametralnie spada. Wiele czynników, takich jak zmiany hormonalne, laktacja, zaburzenia metaboliczne (m.in. cukrzyca), stres, aktywność seksualna, higiena pochwy oraz stosowanie środków antykoncepcyjnych może wpływać na skład mikrobioty pochwy oraz szyjki macicy.  

Badania cytologiczne wykonane u kobiet cierpiących na nawrotowe poronienia wykazały wysokie rozpowszechnienie infekcji m.in. zapalenie błony śluzowej macicy, które było zdiagnozowane głównie przez obecność stanu zapalnego lub komórek plazmatycznych w endometrium. W nawiązaniu do badań mikrobiologicznych kobiet bez jakichkolwiek zaburzeń płodności, pałeczki kwasu mlekowego były bakteriami dominującymi (> 90%) w mikrobiocie pochwy, oraz szyjki macicy. Utrata dominacji tej bakterii w mikrobiomie pochwy i szyjki macicy może skutkować mniejszym prawdopodobieństwem prawidłowej implantacji zarodka oraz zwiększoną szansą poronienia (w tym poronień nawracających). 

Bakteryjne zapalenie pochwy charakteryzuje się przede wszystkim obniżoną obecnością pałeczki kwasu mlekowego w mikrobiocie pochwy, ale również – obecnością (w zwiększonej ilości) wielu gatunków bakterii bezwzględnie beztlenowych, takich jak np. Gardnerella vaginalis/Prevotella bivia/Porphyromonas spp., Eubacterium spp., Sneathia spp., Leptotrichia spp./Fusobacterium spp.; Megasphaera spp., Veilonella spp./Dialister spp.; Lachnobacterium spp./Clostridium spp.; Mobiluncus spp./Corynebacterium spp.; Peptostreptococcus spp.; oraz Atopobium vaginae. 

Wśród zdrowych kobiet, nie skarżących się na jakiekolwiek niepokojące objawy czy uczucie dyskomfortu występuje bardzo bogata różnorodność mikrobioty pochwy oraz szyjki macicy. Od okresu dzieciństwa i dojrzewania, przez okres menopauzy, aż do końca życia każdej kobiety skład mikrobioty pochwy oraz szyjki macicy jest sprawą bardzo indywidualną, co sprawia, że potrzebujemy więcej badań, aby zrozumieć jaka jest jej całkowita rola w zdrowiu kobiety oraz jej “idealny skład”. Skład mikrobioty pochwy oraz szyjki macicy większości kobiet w trakcie trwania cyklu miesiączkowego jest stosunkowo stały i ulega bardzo nieznacznym wahaniom. 

Niektóre badania ukazały, iż zaburzenia równowagi w mikrobiocie pochwy oraz szyjki macicy mogą ułatwiać rozwój procesów nowotworowych (np. związanych z zakażeniem wirusem HPV) poprzez modulowanie działania układu odpornościowego kobiety oraz przewlekły stan zapalny. 

Do zachwiania równowagi flory bakteryjnej pochwy dochodzi w przypadku:

• zmniejszenia stopnia odporności organizmu;
• zaburzeń hormonalnych;
• chorób ogólnoustrojowych np. cukrzycy;
• przewlekła antybiotykoterapia 
• niewłaściwej higieny okolic intymnych;
• utrzymywania kontaktów seksualnych z dużą ilością partnerów;
• nieodpowiedniego odżywiania (dieta bogata w węglowodany proste, wysoko przetworzone jedzenie)
• stresu 

Objawy zaburzenia równowagi flory bakteryjnej pochwy to:

• uczucie dyskomfortu;
• pieczenie pochwy i sromu;
• świąd sromu
• obrzęk;
• suchość pochwy 
• zmiana zapachu, zabarwienia i konsystencji wydzieliny pochwowej 
• bolesne stosunki płciowe 

W razie wyżej wymienionych objawów warto skonsultować się z ginekologiem w celu dalszej diagnostyki oraz leczenia.