dr_strus23 lutego to ogólnopolski dzień walki z depresją. Według WHO na depresję na świecie choruje aż 350 milionów ludzi i dotyka ona wszystkich niezależnie od pochodzenia w tym również kobiety w okresie prokreacyjnym. W moim dzisiejszym poście poruszę w pewien sposób temat związany z depresją, bo ginekolodzy są w grupie lekarzy, którzy opiekują się pacjentkami z depresją.
Zaburzenia lękowe
Jednym z najczęstszych wskazań psychiatrycznych do zakończenia ciąży drogą cięcia cesarskiego jest fobia specyficzna dotycząca lęku przed porodem, określana także w literaturze mianem tokofobii (z greckiego “tokos” oznacza poród). Wykazano, że silny lęk przed porodem najczęściej towarzyszy nieródkom oraz kobietom, których wcześniejsze ciąże zostały ukończone w trybie nagłym. Każda ciężarna zgłaszająca objawy lęku przed porodem powinna zostać skonsultowana przez lekarza psychiatrę oraz odbyć cykl spotkań psychoedukacyjnych w trakcie których zostaną szczegółowo omówione wszystkie uwarunkowania medyczne odnośnie porodu naturalnego i cięcia cesarskiego. Pomimo, że dotychczas nie opracowano metod farmakologicznych leczenia tokofobii u kobiet ciężarnych, to udowodniono, że interwencje psychoedukacyjne dotyczące lęku przed porodem powodują zmniejszenie nasilenia tokofobii i pozwalają części kobiet bezpiecznie urodzić siłami natury. Jeżeli natomiast po odbyciu spotkań psychoedukacyjnych ciężarna nadal ma obawy przed porodem siłami natury, to na podstawie zaświadczenia od lekarza psychiatry powinna zostać zakwalifikowana do zakończenia ciąży drogą cięcia cesarskiego.
Depresja oraz zespół stresu pourazowego
Pacjentki leczące się z powodu depresji są w grupie ciężarnych wymagających szczególnej uwagi podczas trwania ciąży. Samo rozpoznanie depresji nie jest bezpośrednim wskazaniem do zakończenia ciąży drogą cięcia cesarskiego, jednak prowadzenie ciąży wymaga ścisłej współpracy ginekologów z psychiatrami wyspecjalizowanymi w tematyce zaburzeń psychicznych związanych ze stanem somatycznym.
Współpraca taka powinna prowadzić do znalezienia najlepszej drogi postępowania, która zapobiegnie występowaniu powikłań zarówno położniczych, jak i psychiatrycznych podczas trwania ciąży i porodu kobiet doświadczających silnych objawów lękowych lub innych objawów zaburzeń psychicznych. Historia leczenia psychiatrycznego z powodu depresji w wywiadzie mogą stanowić czynniki ryzyka rozwoju depresji poporodowej oraz występowania zespołu stresu pourazowego. Dlatego odmowa porodu siłami natury przez pacjentki z wyżej wymienionymi zaburzeniami może stanowić istotne wskazanie psychiatryczne do elektywnego cięcia cesarskiego.
Upośledzenie umysłowe
Upośledzenie umysłowe to stan zahamowania lub niepełnego rozwoju umysłu, które charakteryzuje się zwłaszcza uszkodzeniem zdolności poznawczych, ruchowych i społecznych oraz mowy. Występowanie upośledzenia umysłowego u ciężarnych przygotowujących się do porodu może stanowić czynnik ryzyka występowania ciężkich powikłań okołoporodowych wynikających głównie z obniżonej zdolności do prawidłowej interpretacji oraz wykonywania poleceń pojawiających się na sali porodowej. Kobiety z upośledzeniem umysłowym znajdują się w grupie ryzyka i wymagają wzmożonej czujności ze strony lekarzy położników, upośledzenie umysłowe może stanowić wskazanie do elektywnego cięcia cesarskiego.
Zaburzenia psychotyczne
W przypadku ciężarnych z zaburzeniami psychotycznymi elektywne cięcie cesarskie może stanowić metodę porodu z wyboru, przy założeniu, że poród przez cięcie cesarskie może poprawić kontrolę przebiegu porodu i zapobiec rozwojowi powikłań okołoporodowych, wynikających z zaostrzenia objawów psychicznych w okresie okołoporodowym. Nadal niejasny jest wpływ oksytocyny stosowanej w okresie okołoporodowym na ewentualne poporodowe zaostrzenie psychozy u rodzących z rozpoznaniem zaburzeń psychotycznych w wywiadzie, w przypadku takich pacjentek należy unikać indukcji porodu za pomocą oksytocyny.
Wskazania psychiatryczne do cięcia cesarskiego
Wynik leczenia i diagnostyki w kierunku zaburzeń i chorób psychiatrycznych występujący przed lub w trakcie trwania ciąży powinien zostać szczegółowo zawarty w dokumentacji medycznej pacjentki. Taka wiedza ma nie tylko ogromne znaczenia dla lekarza ginekologa prowadzącego ciąże, ale również dla lekarzy opiekujących się pacjentką w trakcie porodu lub bezpośrednio po nim.
Same wskazania psychiatryczne do zakończenia ciąży drogą cięcia cesarskiego mogą zostać określone wyłącznie przez lekarza z tytułem specjalisty psychiatrii. Mimo iż w chwili obecnej nie ma jednego wzoru zaświadczenia warto zwrócić uwagę by zaświadczenie zawierało:
- Jasno określone wskazania do cięcia cesarskiego, nie dające możliwości ich podważenia przez lekarzy innych specjalizacji.
- Pieczątkę placówki wraz z numerem telefonu w której była konsultowana pacjentka
- Pieczątkę lekarza zawierającą czytelne imię i nazwisko, numer prawa wykonywania zawodu oraz posiadaną specjalizację w dziedzinie psychiatrii.
- Podpis lekarza konsultującego
BIBLIOGRAFIA
Holka-Pokorska, J., Jarema, M., Stefanowicz, A., Piróg-Balcerzak, A. and Wichniak, A., 2022. Elective cesarean section on psychiatric indications – the phenomenon analysis, report of two cases and psychiatric clinical recommendations.
Wielgos, M., Bomba-Opoń, D., Breborowicz, G., Czajkowski, K., Debski, R., Leszczynska-Gorzelak, B., Oszukowski, P., Radowicki, S. and Zimmer, M., 2018. Recommendations of the Polish Society of Gynecologists and Obstetricians regarding caesarean sections. Ginekologia Polska, 89(11), pp.644-657.
dr_strus
Magdalena Januszczak
